Limnologia – nauka o jeziorach

Limnologia to nauka zajmująca się badaniem właściwości i ustrojów fizycznych, chemicznych i biologicznych jezior. Stanowi składową część hydrologii, ale ze względu na szeroki zakres zainteresowań, wymaga wykorzystywania metod badawczych z zakresu wielu innych dziedzin naukowych takich, jak np. fizyka, chemia, biologia, czy geologia.

Twórcą podstaw limnologii jako samodzielnej dyscypliny naukowej był F.A. Forel, profesor uniwersytetu w Lozannie, autor ponad stu publikacji na temat jezior i twórca pierwszego podręcznika dla studentów.

…

…

Zakres badań limnologicznych jest bardzo szeroki. Wynika to ze złożoności procesów zachodzących w jeziorach i od zależności pomiędzy lokalizacją jeziora a jego najbliższym otoczeniem, oraz charakterystyką zlewni. Zlewnią nazywa się obszar, z którego wszystkie wody spływają do danego jeziora. Zalicza się do nich zarówno wody powierzchniowe, jak i podziemne.

Jeziora charakteryzują się dużą zdolnością akumulowania energii i tworzenia się w znacznych ilościach materii organicznej. Znajomość zmienności poziomów wód jeziornych oraz jakości i tempa tworzenia się materii organicznej, osadzającej się na dnie, pozwala na odkrywanie procesów zachodzących w zbiornikach wodnych.

…

…

Wg W. Langego, w jeziorach można wydzielić kilka różnych stref, których najprostszy podział przedstawiony został na poniższej rycinie.

1. Strefa świetlna – to obszar, na którym docierają promienie słoneczne i tworzy się produkcja pierwotna

2. Strefa cyrkulacji wody – obszar, przepływu energii znajdującej się pod wpływem działania czynników atmosferycznych, nazywana epilimnionem

3. Strefa stagnacji wody – obszar znajdujący się poniżej epilimnionu, odizolowany od działania czynników zewnętrznych, nazywana hipolimnionem

4. Strefa sedymentacji – to obszar akumulacji materii organicznej, tworzenia się osadów dennych z masy nie wykorzystanej w żadnym innym procesie

…

…

Inny, uproszczony na potrzeby tego postu, podział stref jeziora, przedstawia kolejna rycina. Wyróżnia się wówczas:

1. Litoral – czyli strefę brzegową, w której woda naświetlana jest przez promienie słoneczne aż do samego dna oraz

2. Pelagial – czyli toń wodną, którą również dzieli się na kilka stref w zależności od głębokości jeziora.

…

…

Ta naturalna wklęsła forma jeziora, częściowo lub całkowicie napełniona wodą z punktu widzenia morfologii jeziora, nazywana jest misą jeziorną. Jej ukształtowanie wynika z zachodzących w przeszłości procesów endo- lub egzogenicznych. W zależności od zróżnicowania tych procesów wyróżnia się wiele typów jezior. Typologia jezior i ich charakterystyka w zakresie zróżnicowania przepływu energii tworzenia się materii organicznej, jak również innych, wyodrębnionych szczegółowo w literaturze wskaźników i cech, jest jedną z najważniejszych zadań limnologii.

O celowości i ogromnym znaczeniu badań limnologicznych, może również świadczyć zakres wykorzystywania jezior i pełnienia przez nich mnóstwa różnorodnych funkcji. W zależności od lokalizacji i charakteru zlewni, mogą one pełnić funkcje gospodarcze takie, jak np. zaopatrzenie w wodę, wsparcie gospodarki rybacką, zasilanie rzek, jako odbiorniki zanieczyszczeń. Lub też, mogą służyć celom sportowym i turystycznym, jak również, być ważnym elementem krajobrazu przyrodniczego.