Rola nauk przyrodniczych w procesie tworzenia społecznej wizji świata przyrody | cz.1

„Kto nie poznał gruntownie natury świata, lecz zadowala się domysłami mitologicznymi, nie potrafi się uwolnić od strachu w sprawach największej wagi życiowej. A zatem bez znajomości filozofii przyrody nie można osiągnąć prawdziwej rozkoszy. Na nic się nie zda zapewnienie sobie bezpieczeństwa wobec ludzi, jeśli zjawiska zachodzące tam w górze i pod ziemią i w nieskończonym wszechświecie wzbudzają w nas trwogę” /Epikur/ *

…

Jakie nauki przyrodnicze kształtują społeczeństwo

Odkąd tylko człowiek nauczył się myśleć, można odnaleźć wiele śladów nieustannego poszukiwania odpowiedzi na wiele mniej lub bardziej złożonych pytań dotyczących świata i natury samego człowieka. Bogactwo problemów związanych z celowością i złożonością zarówno istnień ludzkich, jak i samego świata przyrodniczego było przedmiotem wielu badań i dysput filozoficznych już wiele tysięcy lat temu. Wartości te i ich zakres wchodziły kiedyś w skład przyrodoznawstwa, które od czasów starożytnych, aż do wielu XVII, nie były wyodrębnione z filozofii. Dopiero odkrycia i badania Galileusza, Kopernika i Newtona sprawiły, że z czasem model poznawania przyrody uległ zmianie.

Wiele zagadnień, którymi zajmowała się filozofia przyrody przez ten czas, w wieku XX stało się przedmiotem badań przyrodniczych. Wraz z rozwojem wiedzy i badań wykształciły się odrębne nauki przyrodnicze, które wraz z powstaniem szkół zostały wprowadzone do powszechnego nauczania. Były to: fizyka, chemia, matematyka, biologia i kosmologia.

FIZYKA

Za najbardziej podstawową i najważniejszą  naukę przyrodniczą uważa się fizykę. Zajmuje się ona badaniem i udowadnianiem fundamentalnych i najbardziej ogólnych zasad panujących w otaczającym nas świecie i przyrodzie. W jej zakresie leży szukanie zależności pomiędzy fizycznymi własności elementów składowych przyrody, poznawanie i zrozumienie ich, oraz badanie związków i wpływu pomiędzy relacjami zachodzącymi we wszechświecie.

CHEMIA

Druga co do ważności to chemia. Celem chemii jest nie tyle poznawanie faktów chemicznych i formułowanie teorii, co aspekt praktyczny. Dlatego traktowana jest jako nauka laboratoryjna. Analiza i synteza nowych substancji, odkryć i doświadczeń nie może odbywać się tylko w drodze teoretycznych obliczeń i analiz, musi być prowadzona w formie badań, które raz będą prawidłowe a raz błędne.

MATEMATYKA

Kolejna bardzo ważna nauka przyrodnicza to matematyka. Stosunki liczbowe, którymi się zajmuje odgrywają podstawową rolę w budowie całego wszechświata. Ich dokładne poznanie i właściwe rozumienie oraz wykorzystanie, pozwala poznać świat i panujące w nim prawidłowości. Dzięki Newtonowi i Leibnizowi (który akurat pracował niezależnie od Newtona), możemy dzisiaj wykorzystywać potężne narzędzia, jakim są rachunek różniczkowy i całkowy. Są one doskonałe do modelowania zjawisk przyrodniczych. Matematyka dzięki nim opisuje rzeczywistość, jest więc nauką bardziej teoretyczną, niż chemia.

KOSMOLOGIA

Ciekawą nauką jest również kosmologia, której przedmiotem badań jest w sumie jeden obiekt – wszechświat. Jej specyficzny charakter polega na łączeniu w sobie zadań leżących w zakresie zarówno nauk matematycznych (badania dedukcyjne), jak również w zakresie przedmiotów będących zainteresowaniem chemii i fizyki (metody badań ekstrapolacyjne). Badania doświadczalne, są dzisiaj dużo bardziej popularne i właściwe, ponieważ przynoszą dużo większe zyski naukowe i dają szybsze i właściwsze wyniki analiz.

BIOLOGIA

Współczesna biologia i nauki biologiczne również dostarczają ciekawych rozważań częściowo z dziedziny filozofii przyrody. Jedną z najważniejszych teorii jest teoria ewolucji Darwina, której główną ideą jest ewolucja organizmów żywych. Wpłynęła ona nie tylko na naukę, myśl filozoficzną, ale również na politykę i aspekt społeczny. Wzbogacona została o osiągnięcia z zakresu genetyki, co otworzyło kolejny wachlarz możliwości badań nad naturą świata, przyrody i człowieka.

NAUKI HUMANISTYCZNE

W czasach obecnych, kiedy szkolnictwo i nauczanie jest działaniem powszechnym, obok nauk przyrodniczych zaczęły się rozwijać nauki humanistyczne, takie jak np. socjologia czy psychologia. Zdefiniowały one m.in. pojęcie świadomości społecznej, jako mniej lub bardziej upowszechnionych systemów idei i wyobrażeń. Są to obszary wiedzy, które jednostki ludzkie zbudowały o swoim świecie, o przyrodzie, o otaczającej ich naturze, a także o swoich działaniach i relacjach panujących pomiędzy ludźmi a przyrodą.

………………………………….

* Epikur „Główne myśli” w Diagenes Laertios „Żywoty i poglądy słynnych filozofów”, tłum. I. Krońska, K. Leśniak, W. Olszewski, PWN Warszawa 1984, X, 143